Αξιοποίηση εννοιολογικών χαρτών στα Αγγλικά

Αξιοποίηση εννοιολογικού χάρτη από το Φωτόδεντρο

Καθώς δεν είναι εύκολο να βρει κανείς  σενάρια διδασκαλίας Αγγλικής με χρήση εννοιολογικών χαρτών στα ψηφιακά αποθετήρια, σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάποιος εννοιολογικός χάρτης που βρήκα στο Φωτόδεντρο αλλά που προέρχεται από διαφορετικό γνωστικό αντικείμενο.

Χρησιμοποιούμε λοιπόν τον παρακάτω εννοιολογικό χάρτη για το Διαδίκτυο που μπορεί κανείς να βρει εδώ.

Η αξιοποίησή του μπορεί να γίνει ως εξής :

Στην 1η ενότητα του βιβλίου της Ε' "Internet Friends Around Europe"  όπου οι μαθητές γνωρίζουν  τον Υπολογιστή, το Διαδίκτυο και τις χρήσεις του,  μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη δραστηριότητα αυτή έτσι ώστε οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με το θέμα αυτό στη μητρική τους γλώσσα και  αυτό να αποτελέσει έναυσμα για συζήτηση που θα προετοιμάσει τους μαθητές για την ενότητα αυτή. Μπορούμε επίσης  μετά τη συμπλήρωση του χάρτη στο διαδραστικό πίνακα να αναθέσουμε στους μαθητές να γράψουν σε ομάδες για ένα από τα παρακάτω θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας και οι απαντήσεις να παρουσιαστούν στην τάξη:

1) What is the Internet and what does it consist of?

2) What can you do with the Internet?

3) How should we use the Internet?

Αξιοποίηση εννοιολογικού χάρτη στα Αγγλικά

Ζητείται από τους μαθητές της Ε' να δημιουργήσουν έναν εννοιολογικό χάρτη με το εργαλείο text 2 mind map σαν συνέχεια της ενότητας 7 του βιβλίου  "Going Back in Time" και μετά από έρευνα στο Διαδίκτυο,  για την καταγραφή και κατηγοριοποίηση των έργων του Shakespeare. 

Παράδειγμα:

Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ

 Α)Στο ψηφιακό αποθετήριο του «Φωτόδεντρου» υπάρχουν κάποια μαθησιακά αντικείμενα που αφορούν στην αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη. Ένα τέτοιο παράδειγμα αφορά στη διδασκαλία της ενότητας για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, για τη Β ΄ τάξη του Γυμνασίου  http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-8808     Οι συνέπειες της Άλωσης  της Κωνσταντινούπολης.

 Όπως επισημαίνει και το ίδιο το αποθετήριο: «Ο δομημένος εννοιολογικός χάρτης αποτελεί αυτόνομο Μαθησιακό Αντικείμενο και παρέχει το απαραίτητο πληροφοριακό υλικό για τη μελέτη του εξεταζόμενου θέματος με διακριτή διάρθρωση των επιμέρους υποθεμάτων. Η διδακτική αξιοποίησή του μπορεί να γίνει συνδυαστικά και με άλλες διδακτικές και μαθησιακές ενέργειες και αφορούν στην ανάδειξη και κατανόηση του ιστορικού θέματος, σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της σχολικής τάξης, πολλαπλασιάζοντας με αυτό τον τρόπο τις δυνατότητες της διδακτικής και μαθησιακής αξιοποίησής του».
 Έτσι στο συγκεκριμένο παράδειγμα: « Ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει ιστορικό υλικό για τις συνέπειες της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς σε πολιτικό, οικονομικό, πολιτισμικό και πνευματικό επίπεδο, να τις διακρίνει με κριτήριο σε ποιους αναφέρονται, να εμπλακεί με τις ιστορικές έννοιες της αιτιότητας, της αλλαγής και της συνέχειας, και να κατανοήσει το ευρύτερο πλαίσιο της ιστορικής περιόδου.»
 Βέβαια  στη συγκεκριμένη περίπτωση η χρήση του χάρτη που είναι δομημένος διαδραστικά (ξεδιπλώνεται μέσα από διαδοχικές επιλογές του μαθητή) είναι περισσότερο παραδοσιακή, εφόσον δίνει έτοιμα τα στοιχεία κατηγοριοποίησης της ενότητας. Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περισσότερο ανακαλυπτικά- διερευνητικά αν αποτελούσε κριτήριο αξιολόγησης ενός αντίστοιχου εννοιολογικού χάρτη που θα καλούνταν να δημιουργήσουν οι ίδιοι οι μαθητές μετά την διδασκαλία της.

Β) Στο ψηφιακό αποθετήριο του « Αίσωπου»  υπάρχουν επίσης διδακτικές αξιοποιήσεις των εννοιολογικών πινάκων. Μια από αυτές είναι η περίπτωση του σεναρίου για την διδασκαλία της Βιομηχανικής Επανάστασης: http://aesop.iep.edu.gr/node/17168/4312 . Σε αυτό το σενάριο ζητείται η δημιουργία από μέρους των μαθητών της  Β΄ τάξης του Λυκείου, με τη χρήση του εργαλείου https://www.text2mindmap.com/  ενός εννοιολογικού χάρτη που αφορά στην κατανόηση της ενότητας. Έτσι η χρήση του γίνεται περισσότερο ουσιαστική και προάγει την κριτική κατανόηση και αντιμετώπιση της γνώσης. Ο ρόλος του καθηγητή είναι κυρίως βοηθητικός και επικεντρώνεται στην ανατροφοδότηση της εργασίας των μαθητών. Ενώ και ο τεχνολογικός στόχος της διδασκαλίας αυτής είναι αρκετά υψηλός, προϋποθέτοντας τη γνώση της χρήσης του εργαλείου δημιουργίας ψηφιακών χαρτών τόσο από τον διδάσκοντα όσο και από τους μαθητές.

ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Εννοιολογικός χάρτης - Ηλεκτρονικός Υπολογιστής    (Φωτόδεντρο)

Διδακτική αξιοποίηση σεναρίου στο μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας

Ο εκπαιδευτικός δίνει ένα φύλλο εργασίας με τίτλο: Ηλεκτρονικός Υπολογιστής και τις λέξεις:

-       CD-ROM, Δεδομένα, Υλικό, Πρόγραμμα, Συσκευές, Εργασία, Πληροφορίες, Μονάδες Αποθήκευσης, Λογισμικό 

καθώς και τις λέξεις/φράσεις:

-       είναι, αποτελείται από, εξάγει, όπως, επεξεργάζεται, είναι ένα σύνολο από, εκτελούν μία

Οι μαθητές, αφού αποδώσουν τις παραπάνω λέξεις και φράσεις στην αγγλική γλώσσα με τη βοήθεια λεξικού σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, συσχετίζουν τις διάφορες έννοιες και μέσω της εφαρμογής CmapTools δημιουργούν ένα διαδραστικό εννοιολογικό χάρτη, όπως αυτός που απεικονίζεται παρακάτω, αλλά στα αγγλικά.

Ο διδακτικός στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να διερευνήσουν οι μαθητές τη λειτουργία και χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή μέσω απλών συσχετισμών και να κατακτήσουν το σχετικό λεξιλόγιο στην αγγλική γλώσσα. Ο παιδαγωγικός στόχος είναι να συνεργαστούν σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και να αναζητήσουν τη σωστή απόδοση των λέξεων στα αγγλικά. Τέλος, ο τεχνολογικός στόχος είναι να κάνουν χρήση ενός ηλεκτρονικού λεξικού και να εξοικειωθούν με τη διαδραστική εφαρμογή CmapTools.

Η δραστηριότητα πραγματοποιείται στο εργαστήριο πληροφορικής και ο εκπαιδευτικός απλά καθοδηγεί, παρακολουθεί και βοηθά όπου και όταν χρειαστεί.

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΣΤHN ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

 Εννοιολογικός χάρτης – Απαρέμφατα

Οι μαθητές δημιουργούν με την εφαρμογή CmapTools τον παρακάτω εννοιολογικό χάρτη προκειμένου να οπτικοποιήσουν και να εμπεδώσουν τα είδη των απαρεμφάτων στην αγγλική γλώσσα

Αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών στη διδασκαλία

Για να αναφερθούμε στην αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών στη διδασκαλία εξετάσαμε ένα αντικείμενο (εννοιολογικό χάρτη) σχετικό με το μάθημα των Θρησκευτικών από το Φωτόδεντρο (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/1146) με θέμα «Οι Γ΄ και Δ΄ Οικουμενικές Σύνοδοι» και ένα σενάριο από το αποθετήριο «Ιφιγένεια» σχετικό με το μάθημα της Ιστορίας της Ε΄ τάξης του Δημοτικού με θέμα «Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους».

Όσον αφορά στον εννοιολογικό χάρτη από το Φωτόδεντρο παρατηρούμε ότι αποτελεί μία συνοπτική παρουσίαση των δύο Οικουμενικών Συνόδων και των αποφάσεών τους, καθώς και την μεταξύ τους σχέση αναφορικά με την ανάπτυξη της διδασκαλίας της Εκκλησίας σχετικά με το πρόσωπο του Χριστού. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους μέσα στην τάξη: α) ως τρόπος παρουσίασης του θέματος από τον εκπαιδευτικό (μετωπικά), β) ως δημιούργημα των μαθητών είτε μετά από την παρουσίαση του θέματος από τον εκπαιδευτικό (μετωπικά), είτε από την ομαδοσυνεργατική εργασία των μαθητών πάνω σε κείμενα, γ) ως σχεδιάγραμμα μέσω του οποίου οι μαθητές θα προσπαθήσουν να ανασυνθέσουν τα γεγονότα και τη διδασκαλία των δύο Οικουμενικών Συνόδων.

Το σενάριο από την «Ιφιγένεια» για την Ιστορία της Ε΄ Δημοτικού αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση δημιουργίας από τους μαθητές ενός εννοιολογικού χάρτη με τη χρήση ενός συγκεκριμένου λογισμικού (Inspiration 7). Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο συγκεκριμένο σενάριο είναι αυτός του βοηθού, του συντονιστή, του διαμεσολαβητή του διδακτικού πλαισίου. Οι μαθητές στο τμήμα εκείνο του σεναρίου που αφορά στην εννοιολογική χαρτογράφηση λειτουργούν σχεδόν ανεξάρτητα: μελετώντας τα κείμενα που τους έχουν δοθεί από τον εκπαιδευτικό, παρατηρώντας τις εικόνες και παρακολουθώντας ένα βίντεο με ένα ντοκιμαντέρ, κρίνουν, συγκρίνουν, ανταλλάσσουν ιδέες, αιτιολογούν τις απόψεις τους και δομούν τον εννοιολογικό χάρτη. Το λογισμικό δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών σύμφωνα με το σενάριο «χρησιμοποιείται:

1. ως εργαλείο για την ανάδυση και την καταγραφή των αναπαραστάσεων των μαθητών ή, µε άλλα λόγια, ως εργαλείο για την ανίχνευση των πρότερων γνώσεων και των ιδεών των μαθητών στις προς μελέτη έννοιες

2. ως γνωστικό εργαλείο για οικοδόμηση εννοιών και γνώσεων σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα, µε τη βοήθεια του οποίου οι μαθητές αναπαριστούν βασικές έννοιες και γνώσεις και τις σχέσεις που τις συνδέουν µεταξύ τους

3. ως µέσο για ανταλλαγή και επικοινωνία ιδεών, όταν χρησιμοποιείται για τη συλλογική κατασκευή εννοιολογικών χαρτών από ομάδες μαθητών».

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την αξιοποίηση εννοιολογικών χαρτών:

α) Σ’ έναν ελλιπή εννοιολογικό χάρτη να συμπληρωθούν τα κενά

β) Από έναν κατάλογο εννοιών να δημιουργηθεί εννοιολογικός χάρτης

γ) Μια ιστορική αφήγηση να «μεταφραστεί» σε εννοιολογικό χάρτη ή και το αντίστροφο

δ) Από ένα κείμενο με έννοιες να δημιουργηθεί εννοιολογικός χάρτης.

(ΠΗΓΗ: https://peiramatismoi.wikispaces.com/%CE%95%CE%9D%CE%9D%CE%9F%CE%99%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%99+%CE%A7%CE%91%CE%A1%CE%A4%CE%95%CE%A3+(inspiration,CmapTools)).

Μία πρόταση αξιοποίησης εννοιολογικού χάρτη στο μάθημα των Θρησκευτικών θα μπορούσε να είναι η εξής:

Στη διδακτική ενότητα 1.4 Ήθος της Α΄ Λυκείου δίνεται στους μαθητές ένα κείμενο με έννοιες:

«Αυτό λέγεται ήθος: είναι ο τρόπος που ζούμε τη ζωή μας. Με αυτήν την έννοια το ήθος και η ζωή είναι σύμφυτα. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς ένα νόημα και δίχως κάποιο τρόπο εμβίωσης αυτού του νοήματος. Ίσα ίσα μάλιστα, από τον τρόπο που ζούμε τη ζωή μας αποφαινόμαστε αν τη χαιρόμαστε ή όχι, αν ευτυχούμε ή δυστυχούμε, αν τελικά ο βίος μας είναι αβίωτος.

Όταν το ήθος συστηματοποιείται και θεωρητικοποιείται, τότε συγκροτείται ηθική. Πρόκειται για τη γενίκευση και την κωδικοποίηση του τρόπου της ζωής, που διατυπώνεται με απαγορεύσεις («ού», «μη») και προτροπές, αρνητικά και θετικά, όπως χαρακτηριστικά εμφαίνεται στο μωσαϊκό δεκάλογο ή στην καντιανή κατηγορική προστακτική. Η ηθική είναι συστηματική, ενώ το ήθος μένει εφαρμοσμένο, βιωμένο. Η ηθική είναι η θεωρία του ήθους. Πρόκειται για τη βιωμένη πρακτική που εκφράζεται με θεωρητικούς όρους. …

Ανάμεσα στην ηθική και στον ηθικισμό υπάρχει τεράστια διαφορά. Εντελώς άλλο είναι η ηθική ως θεωρία του ήθους και ολότελα διαφορετικό μέγεθος συνιστά ο ηθικισμός ή ο μοραλισμός (ηθικοκρατία, ηθικολογία). Πρόκειται για την απολυτοποίηση της ηθικής και τη μονομέρεια του ήθους. Ηθικισμός είναι η υπερβολή της ηθικής. Όπως η έλλειψή της, συνιστά την ανηθικότητα, την αήθεια, έτσι και η υπερβολή της ηθικής φέρνει στην ηθικολογία.

Αν η ηθική είναι σύμφυτη με τη ζωή, όπως τη περιγράψαμε προηγουμένως, η ηθικοκρατία είναι αντίθετη στη ζωή. Ο ηθικισμός είναι το καρκίνωμα της ηθικής. Το «γράμμα» της ηθικολογίας νεκρώνει το «πνεύμα» της ζωής. Έτσι ο ηθικισμός σκοτώνει το ήθος, επειδή απολιθώνει τη ζωή. Γι' αυτό τελικά η ηθικολογία αναιρεί την ηθική. Άλλο είναι το ηθικό και εντελώς άλλο είναι το ηθικιστικό ή ηθικολογικό.

Η ηθική χρειάζεται. Ο ηθικισμός περισσεύει. Όπως το ήθος είναι απαραίτητο στη ζωή μας, έτσι και η ηθική θεωρία είναι αναγκαία. Όμως η ηθικολογία ως νέκρωση της ζωής είναι περιττή και επιζήμια. Τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στο λαό και στο λαϊκισμό, στο έθνος και στον εθνικισμό, στην ευσέβεια και στον ευσεβισμό, στο ήθος και στον ηθικισμό; Κάθε –ισμός είναι η άρνηση του υποτιθέμενου φορέα του: ο ευσεβισμός της ευσέβειας και ο ηθικισμός του ήθους.

Το πιο αποτελεσματικό όπλο εναντίον του ηθικισμού είναι η ηθική. …

Αν κάποιος μας ρωτήσει πως τέλος πάντων διαχωρίζουμε την ηθική από την ηθικολογία, θα του απαντήσουμε με απλά παραδείγματα. Ο δεκάλογος του Μωυσή είναι ηθική, αλλά ο φαρισαϊσμός είναι ηθικισμός. Το «ού κλέψεις, ου φονεύσεις, ου ψευδομαρτυρήσεις» συνιστούν ηθική. Όταν όμως ο Χριστός θεραπεύει ασθενείς κατά την ημέρα του Σαββάτου, προκαλεί τη δυσφορία των ηθικιστών εκείνου του καιρού για τη δήθεν παραβίαση της ιεράς αργίας. Και η απάντησή Του μένει αποστομωτική: «το Σάββατον διά τον άνθρωπον εγένετο, ούχ ο άνθρωπος διά το Σάββατον» (Μαρκ. 2,27).

Οι φαρισαίοι ηθικολόγοι μέμφονταν τον Ιησού για τις συναναστροφές Του με πόρνες και τελώνες. … Όλο το Ευαγγέλιο μπορεί να αναγνωσθεί ως μία διαρκής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ηθική και στην ηθικολογία.

Ο ιησουιτισμός του ρωμαιοκαθολικισμού με το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και την ιεροεξεταστική πρακτική του είναι κλασικό κρούσμα ηθικισμού στο Χριστιανισμό. Τέλος, ο ευσεβισμός του προτεσταντισμού με τον πουριτανισμό, τον πιετισμό και τη βικτωριανή σεμνοτυφία συνιστά το ανώτατο στάδιο του ηθικισμού, το τελευταίο σκαλοπάτι της ηθικολογίας και το έσχατο κατάλοιπο της ηθικοκρατίας σήμερα».

Μπέγζος, Μ. (1996). Ψυχολογία της θρησκείας.

Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σ. 1-4, όπως ανακτήθηκε (στις 8.9.2016) από

http://www.vimaorthodoxias.gr/thlogos/item/4503-i-xristianiki-theorisi-tis-ithikis

Οι μαθητές καλούνται να δημιουργήσουν στο λογισμικό CMap Tools ή σε έναν επεξεργαστή κειμένου (Word) αν δεν υπάρχει ειδικό πρόγραμμα για κατασκευή εννοιολογικών χαρτών, έναν εννοιολογικό χάρτη στον οποίο θα φαίνονται οι σχέσεις μεταξύ των εννοιών: ήθος, ηθική, ηθικισμός, δεκάλογος του Μωυσή, φαρισαϊσμός, Ευαγγέλιο.

Παράδειγμα:

Εννοιολογικοί Χάρτες στο μάθημα των Αγγλικών

Στην πλατφόρμα «Αίσωπος» το διδακτικό σενάριο The Caretta Caretta Sea Turtle κάνει χρήση εννοιολογικού χάρτη. Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές Δ δημοτικού και στην τρίτη φάση του σεναρίου οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους. Έτσι μία από τις ομάδες που προκύπτουν είναι η οπτική ομάδα, η οποία καλείται να σχεδιάσει ένα απλό δικτυωτό νοητικό χάρτη (mindmap) με όλες τις πληροφορίες για τη χελώνα caretta caretta και να τον παρουσιάσει στην τάξη. Στο φύλλο εργασίας ζητείται από την ομάδα να ζωγραφίσει το νοητικό χάρτη χρησιμοποιώντας διάφορα χρώματα, σχέδια και βελάκια, ενώ υπάρχουν και κάποιες προτεινόμενες έννοιες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Π.χ. It lives, It nests, It weighs κλπ. Οι μαθητές ενεργοποιούνται και εμπλέκονται σε μία ανακαλυπτική διαδικασία μάθησης.  Δουλεύουν ομαδοσυνεργατικά και δημιουργούν μία εικονιστική αναπαράσταση των πληροφοριών που συνήθως λειτουργεί αποτελεσματικότερα από ένα απλό κείμενο.  Οι μαθητές επίσης δουλεύουν διαφοροποιημένα, βάσει ενδιαφερόντων και ικανοτήτων. Έτσι, με το νοητικό χάρτη ασχολούνται οι οπτικοί τύποι, ενώ π.χ. οι μουσικοί τύποι καλούνται να γράψουν στίχους και να τους μελοποιήσουν.

Ο εκπαιδευτικός παρέχει την απαραίτητη βοήθεια στους μαθητές καθώς επίσης και τις κατάλληλες διευκρινήσεις για να διευκολύνει το έργο τους. Άρα θα λέγαμε ότι ο ρόλος του είναι περισσότερο καθοδηγητικός. Στο συγκεκριμένο σενάριο δεν γίνεται χρήση ΤΠΕ για τη δημιουργία του εννοιολογικού χάρτη, οι μαθητές απλά τον ζωγραφίζουν. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στη νεαρή ηλικία των μαθητών. Οι μικροί μαθητές μπορεί να μην είναι εξοικειωμένοι με τις Νέες Τεχνολογίες και φυσικά πάντα απολαμβάνουν να σχεδιάζουν και να χρωματίζουν.

Στα πλαίσια του μαθήματός μου, θα αξιοποιούσα τους εννοιολογικούς χάρτες στην παραγωγή γραπτού λόγου. Αν, για παράδειγμα, το θέμα μας ήταν οι εποχές και ο καιρός, θα έβαζα τους μαθητές να δουλέψουν ανά δύο στο Canva και να δημιουργήσουν έναν εννοιολογικό χάρτη με κεντρικό θέμα τις εποχές. Θα τους ζητούσα να γράψουν στο κέντρο Seasons, να χωρίσουν τις τέσσερις εποχές και στη συνέχεια σε κάθε εποχή να γράψουν τι καιρό κάνει. Μπορούν αν θέλουν να προσθέσουν εικόνες δίπλα από τις εποχές και τον καιρό. Αν ήθελα να το συνεχίσω λίγο ακόμα, θα μπορούσα να τους ζητήσω να γράψουν τι δραστηριότητες μπορεί να κάνει κανείς σε κάθε εποχή. Έχοντας έναν έτοιμο πια εννοιολογικό χάρτη, ο κάθε μαθητής μπορεί να γράψει μία παράγραφο για το ποιά εποχή του αρέσει ή δεν του αρέσει και γιατί. Ο εννοιολογικός χάρτης φυσικά και μπορεί να σχεδιαστεί στο χαρτί, παρόλα αυτά το Canva είναι ένα ιδιαίτερα ελκυστικό εργαλείο για τα παιδιά. 

Εννοιολογικοί χάρτες στα Θρησκευτικά

Στα εμπλουτισμένα βιβλία των θρησκευτικών του λυκείου βρήκα αρκετές δραστηριότητες με εννοιολογικούς χάρτες. Αναφέρω ένα παράδειγμα από το μάθημα  της Β΄ για την Παράδοση.

Παρατηρώ ότι  η χρήση του εννοιολογικού χάρτη  περιορίζεται μόνο στο να παρουσιάσει-υπενθυμίσει το καινούργιο στους μαθητές.

 Ο τρόπος αυτός διευκολύνει την παραδοσιακή μορφή διδασκαλίας. Ο δάσκαλος προσφέρει τη γνώση , ο μαθητής παθητικά τη δέχεται . 

Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν πιο δημιουργικά αν οι μαθητές:

§  Σ’ έναν ελλιπή εννοιολογικό χάρτη  συμπλήρωναν  τα κενά.

§  Από έναν κατάλογο εννοιών δημιουργούσαν εννοιολογικό χάρτη.

§  Μια ιστορική αφήγηση τη μετέφραζαν σε εννοιολογικό χάρτη ή και το αντίστροφο.

§  Από ένα κείμενο με έννοιες δημιουργούσαν εννοιολογικό χάρτη.

Νομίζω πως με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να:

Ø  Σχεδιάσουν και να αναλύσουν τη σκέψη τους.

Ø  Επεξεργαστούν τις πληροφορίες.

Ø  Οργανώσουν τις ιδέες τους.

Ø  Δουν σχέσεις και να κάνουν συνδέσεις.

Ø  Συγκρίνουν και να σκεφτούν δημιουργικά.

Ø  Αναπτύξουν κριτική και λογική σκέψη.

 Επίσης οι εκπαιδευτικοί μπορούν  να:

Ø  Έχουν μια συνολική εικόνα της μάθησης και της προόδου.

Ø   Αναγνωρίζουν παρερμηνείες και λάθος συνδέσεις.

Μια προσπάθεια δημιουργίας εννοιολογικού χάρτη στο μάθημα της Γ΄ λυκείου :

Βιοηθική και Χριστιανική ηθική.

 Προτείνω να μελετήσουν οι μαθητές συγκεκριμένο κείμενο και ύστερα να δημιουργήσουν εννοιολογικό χάρτη με βασικές έννοιες τη Βιοηθική και Χριστιανική Ηθική

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση του εννοιολογικού χάρτη στο μάθημα της Γαλλικής Γλώσσας

Μετά από περιήγηση στα αποθετήρια εκπαιδευτικού υλικού, διαπίστωσα ότι:

Στον Αίσωπο, σε κανένα από τα εκπαιδευτικά σενάρια, δεν χρησιμοποιήθηκε εννοιολογικός χάρτης.

Στο Φωτόδεντρο  http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-928

υπάρχει ένας εννοιολογικός χάρτης σχετικός με τα άρθρα. Περιγράφεται ως  «Εννοιολογικός χάρτης με τα άρθρα της Γαλλικής (οριστικό, αόριστο, μεριστικό) και σχετικά παραδείγματα».

Πρόκειται για απλή αναφορά των άρθρων ενώ στο σημείο Εxemples δεν αναφέρεται κανένα παράδειγμα αλλά επαναλαμβάνονται όλα τα άρθρα.  Κατά τη γνώμη μου στερείται ενδιαφέροντος αφού δεν έχει κάτι το ελκυστικό για το μαθητή και σίγουρα η χρησιμοποίηση του όρου «εννοιολογικός χάρτης» δεν το κάνει σύγχρονο ή διαδραστικό. Πρόκειται  για παραδοσιακή μορφή διδασκαλίας.

Aξιοποίηση εννοιολογικού χάρτη στο μάθημα της Γαλλικής Γλώσσας

Αν χρησιμοποιηθεί όπως είναι, ο εννοιολογικός αυτός χάρτης με θέμα Τα αθλήματα θα βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν ευκολότερα τις κατηγορίες των αθλημάτων και τα αθλήματα που περιλαμβάνουν. Θα χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο της διδασκαλίας ενός διδακτικού  σεναρίου  που θα αφορά στον αθλητισμό και τις αθλητικές δραστηριότητες. Πρόκειται για μια παρουσίαση ,  άρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παραδοσιακή δασκαλοκεντρική διδασκαλία ακόμα κι αν αξιοποιούνται οι ΤΠΕ. 

Η άποψη μου είναι ότι οι εννοιολογικοί χάρτες έχουν εκ των πραγμάτων αυτό το χαρακτηριστικό. Πρόκειται για παρουσιάσεις, ταξινομήσεις, κατηγοριοποιήσεις που γίνονται απλώς πιο ενδιαφέρουσες με τη δυνατότητα μορφοποίησης του κειμένου (αλλαγή γραμματοσειράς, χρώματος, διάταξης κλπ)

Ο συγκεκριμένος πίνακας θα μπορούσε να συνδυαστεί με ασκήσεις αντιστοίχισης, σωστού λάθος ή συμπλήρωσης κενού δηλαδή με ασκήσεις κλειστού τύπου που αφορούν στην εμπέδωση του λεξιλογίου που προσφέρεται στον εννοιολογικό πίνακα.

Κατά την άποψη μου, για να γίνει δημιουργικό, θα πρέπει οι μαθητές, αφού θα έχουν  διδαχθεί την κατασκευή του εννοιολογικού χάρτη (είτε από μας είτε από τον καθηγητή της πληροφορικής),  να κληθούν να κάνουν μια δραστηριότητα ως εξής:

 α) Αρχικά, προσκαλούμε τα παιδιά σε   έναν καταιγισμό ιδεών (brain-storming) με τα αθλήματα  που έχουν διδαχθεί  μέχρι στιγμής. Προσθέτουμε ακόμα μερικά αν τα παιδιά το ζητήσουν. β) Δημιουργούμε ντουέτα.  γ) Έπειτα τους δίνουμε την εξής δραστηριότητα:

Να μεταβείτε στην ιστοσελίδα www.text2mindmap.com

 και να κατασκευάσετε έναν εννοιολογικό χάρτη με τίτλο «Les sports» κατατάσσοντας τα διάφορα αθλήματα στις εξής κατηγορίες : Les sports d’équipe (Τα ομαδικά αθλήματα), Les sports individuels (Τα ατομικά αθλήματα), Les sports de glisse (Τα  αθλήματα ολίσθησης) , L’athlétisme (Τα αθλήματα στίβου). Στη συνέχεια θα πρέπει να μορφοποιήσετε τον μορφολογικό χάρτη αλλάζοντας τη γραμματοσειρά, τα χρώματα, το πάχος των βελών και την φορά του. Κάθε ντουέτο θα αναρτήσει τον εννοιολογικό χάρτη που έφτιαξε στον blog του μαθήματος La France, j’aime! Θα κερδίσει το ντουέτο που θα πάρει τα περισσότερα θετικά σχόλια στο blog!         

Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν δημιουργικά και διαδραστικά τον εννοιολογικό χάρτη αφού θα πρέπει να συνεργαστούν για αποφασίσουν πώς θα στήσουν το χάρτη, ποια αθλήματα ανήκουν στις διάφορες  κατηγορίες και πώς θα μορφοποιήσουν το χάρτη τους. Η μορφοποίηση του χάρτη θα τα διασκεδάσει γιατί μοιάζει με παιχνίδι. H ανάρτηση του εννοιολογικού χάρτη στο blog και ο σχολιασμός  εμπλέκουν την παρουσίαση στην ολομέλεια, την ανατροφοδότηση και την πλήρη αξιοποίηση των ΤΠΕ. Στο μέλλον θα μπορούν να φτιάχνουν παρόμοιους εννοιολογικούς χάρτες σε μια εργασία τους στο power point.

Εννοιολογικός χάρτης σε μάθημα της Ανατομίας

Το κυκλοφορικό σύστημα

Αναζητώντας εννοιολογικό χάρτη αξιοποιήσιμο σε διδακτικό αντικείμενο του τομέα Υγείας

Πρόνοιας και Ευεξίας βρήκα επαναληπτικές ερωτήσεις στο μάθημα της

Ανατομίας ,το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου

Στον σύνδεσμο http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-4123 (διεύθυνση φυσικού πόρου από το φωτόδεντρο ) .

Το μαθησιακό αντικείμενο αξιοποιεί έναν εννοιολογικό χάρτη σχετικό με τον ρόλο του κυκλοφορικού συστήματος και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της καρδιάς, των αιμοφόρων αγγείων και των συστατικών του αίματος. Μία σύνοψη του κυκλοφορικού συστήματος για γνωστική εμπέδωση του μαθήματος. Προηγείται των ασκήσεων έτσι ώστε να μπορούν να ανατροφοδοτήσουν τις γνώσεις τους.

Ο διδακτικός στόχος της χρήσης του εννοιολογικού χάρτη είναι :
• γνωστικός
• επαναληπτικός
  Η παραπάνω διδακαλία ολοκληρώνεται με τις ερωτήσεις που ακολουθούν.. Περιλαμβάνει είκοσι οχτώ ερωτήματα κλειστού τύπου ποικίλης μορφής (αντιστοίχισης, πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενού, τοποθέτησης στη σωστή σειρά κ.ά.) έτσι επιτυγχάνεται με συμπεριφοριστική προσέγγιση,εξάσκηση και πρακτική .
  Η διδασκαλία είναι στοχαστό-κριτικό μοντέλο με χρήση των ΤΠΕ. Εδώ τον ενεργό ρόλο κατέχουν οι μαθητές και ο καθηγητής ενεργεί μόνο συμβουλευτικά.

Aξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη στο μάθημα της Σύγχρονης Αισθητικής

                                                  Απολέπιση προσώπου

                            Εννοιολογικός χάρτης Απολεπιστικών Προιόντων

Ο παρακάτω πίνακας προσφέρει την δυνατότητα στους μαθητές να κατηγοριοποιήσουν την εφαρμογή των απολεπιστικών προιόντων με κριτήριο τον τύπο του δέρματος και να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους στην εκτέλεση των ομαδοσυνεργατικών εργαστηριακών ασκήσεων του κεφαλαίου.

Αρχικά αναγνωρίζουν τον τύπο του δέρματος και στην συνέχεια αξιοποιώντας τον χάρτη επιλέγουν το απολεπιστικό προιόν που πρέπει να εφαρμόσουν .

Ρισσάκη Κων/να ΠΕ 18.04